Oyun Oynama Süresi Nasıl Arttırılır ?

Çocuklarda Evde Oyun Süresini Artırmak:

Oyun, çocukların sosyal, duygusal ve bilişsel gelişiminde kritik bir rol oynar. Otizm spektrum bozukluğu (OSB) olan çocuklar için oyun, yalnızca eğlenceli bir etkinlik değil, aynı zamanda iletişim kurma, problem çözme ve duygusal düzenleme becerilerinin gelişimine katkı sağlayan bir araçtır. Ancak otizmli çocuklar, sınırlı ilgi süreleri, duyusal hassasiyetler veya sosyal etkileşimde zorlanmaları nedeniyle oyun oynama konusunda zorluklar yaşayabilir. Bu yazıda, otizmli çocukların evde oyun süresini artırmak için bilimsel araştırmalarla desteklenen yöntemlere odaklanacağız.

Oyun Süresini Artırmanın Önemi

Araştırmalar, düzenli oyun süresinin otizmli çocuklarda şu alanlarda gelişimi desteklediğini göstermektedir:

• Sosyal İletişim: Oyun, ortak dikkat, göz teması ve sıra alma gibi sosyal becerileri öğretir.

• Duyusal Düzenleme: Duyusal oyunlar, çocuğun çevresindeki uyaranlara daha uyumlu tepki vermesini sağlar.

• Problem Çözme ve Motor Beceriler: Oyun yoluyla öğrenilen beceriler, çocuğun günlük yaşam aktivitelerini daha bağımsız şekilde gerçekleştirmesine yardımcı olabilir.

Evde Oyun Süresini Artırmak için Bilimsel Yöntemler

1. Çocuğun İlgi Alanlarını Keşfedin ve Takip Edin

Bilimsel Temeli: Araştırmalar, otizmli çocukların ilgi alanlarına dayalı oyun aktivitelerinin dikkat sürelerini artırdığını göstermektedir. İlgi alanları, çocuğun içsel motivasyonunu artırır ve öğrenmeyi daha eğlenceli hale getirir.

Uygulama:

• Çocuğun en sevdiği oyuncakları, karakterleri veya aktiviteleri belirleyin.

• Bu ilgi alanlarını kullanarak oyunları yapılandırın. Örneğin, çocuğun sevdiği bir tren setini sosyal bir oyuna dahil edin.

2. Basit ve Yapılandırılmış Oyunlar Seçin

Bilimsel Temeli: Stratejik olarak yapılandırılmış oyunlar, otizmli çocuklarda oyun sürelerini ve katılımı artırır (National Autistic Society).

Uygulama:

• Sıra alma oyunları gibi basit kurallara sahip aktivitelerle başlayın.

• Oyunun adımlarını açık ve görsel ipuçlarıyla açıklayın.

• Örneğin, “Sıra sende, şimdi sıra bende” diyerek oyunun sırasını netleştirin.

3. Duyusal Oyunlara Odaklanın

Bilimsel Temeli: Duyusal oyunlar, otizmli çocukların kendilerini rahat hissetmelerini sağlar ve oyun süresini uzatır (Ayres, 1979).

Uygulama:

• Oyun hamuru, kinetik kum, su masası gibi materyaller kullanın.

• Çocuğun duyusal hassasiyetlerini göz önünde bulundurun ve tercih ettiği duyusal deneyimlere odaklanın.

• Örneğin, çocuğun hoşlandığı dokularla bir “dokunma kutusu” oluşturabilirsiniz.

4. Oyun Süresini Kademeli Olarak Artırın

Bilimsel Temeli: Çocukların dikkat süreleri, oyun süresini küçük adımlarla artırarak geliştirilir (Applied Behavior Analysis, ABA).

Uygulama:

• Oyun sürelerini kısa ama düzenli oturumlarla başlatın (örneğin, 5 dakika).

• Çocuğun oyunda ilgisini kaybetmeye başladığı noktada oyunu sonlandırın ve daha sonra tekrar deneyin.

• Başarıyı ödüllendirin. Örneğin, çocuğa sevdiği bir aktiviteyi sunarak olumlu bir deneyim yaratın.

5. Ortak Dikkati ve Etkileşimi Teşvik Edin

Bilimsel Temeli: Ortak dikkat çalışmaları, sosyal etkileşim becerilerini geliştirir ve oyun sürelerini artırır (Jones & Carr, 2004).

Uygulama:

• Çocuğun dikkat ettiği bir nesneyi veya oyunu siz de dikkatle takip edin.

• Göz teması ve jestlerle çocuğun ilgisini paylaşmaya çalışın.

• Örneğin, çocuğun inşa ettiği bir blok kulesine dikkatle bakarak “Bu çok güzel bir kule! Şimdi başka bir blok ekleyelim mi?” diyerek ilgiyi artırabilirsiniz.

6. Teknoloji Destekli Oyunları Kullanın

Bilimsel Temeli: Dijital uygulamalar ve interaktif oyunlar, otizmli çocukların ilgisini çekmekte oldukça etkilidir (Heffler & Oestreicher, 2022).

Uygulama:

• Eğitici ve interaktif uygulamaları kullanarak çocuğun ilgisini çekin.

• Ancak ekran süresini dengeli tutarak, ekran bağımlılığını önleyin.

Ailelere Öneriler

• Sabırlı ve Esnek Olun: Çocuğunuzun oyun sürelerini hemen uzatmasını beklemeyin. Süreyi kademeli olarak artırmayı hedefleyin.

• Olumlu Pekiştirme Kullanın: Çocuğunuzun oyun sırasında gösterdiği çabayı övgü ve küçük ödüllerle destekleyin.

• Rutini Oluşturun: Belirli bir oyun zamanı ve alanı belirlemek, çocuğun oyun süresine alışmasını kolaylaştırır.

  
  

Otizmli çocuklarda evde oyun süresini artırmak, çocuğun gelişimini desteklemek için güçlü bir araçtır. İlgi alanlarını keşfetmek, yapılandırılmış oyunlar seçmek ve duyusal oyunlara odaklanmak gibi bilimsel temelli yöntemler, bu süreci daha etkili ve eğlenceli hale getirebilir. Unutmayın, oyun yalnızca eğlenceli bir aktivite değil, aynı zamanda çocuğunuzu anlamanın ve onunla güçlü bir bağ kurmanın bir yoludur.

Aileler, sabır ve tutarlılıkla uyguladıkları bu yöntemlerle çocuklarının hem oyun süresini hem de genel yaşam kalitesini artırabilir. Oyun, hayatı keşfetmenin en doğal yolu olduğu kadar, büyüme ve öğrenme sürecinin de temel taşlarından biridir.

İSMAİL TEKDEMİR

 Okul Öncesi Öğretmeni / Eğitim Koordinatörü