Otizmde Takıntılı Davranışlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Merhaba değerli okuyucular.

Bugün ailelerden en çok soru aldığımız '' Otizmde takıntılı davranışlar'' üzerine konuşacağız.

Takıntılı davranışlar noktasında çok fazla yanlış bilgi ve algı ailelerde söz konusu, bu yazımda bu noktaları aydınlatmaya çalışacağım. Takıntılı davranışları öncelikle otizme eşlik eden tekrarlayan hareketler(stereotipik hareketler)den ayırmamız gerekiyor.

Otizmli çocuklarda sıklıkla gözlemlediğim takıntılı davranışlar şu şekilde:

• Elde nesne tutma

• Nesneleri sıraya dizme

• Belirli bir yüzeye dokunma

• Işık, kapı, pencere açma veya sürekli kapalı tutma

• Belirli bir nesne veya türevine (kablo, iplik, poşet) karşı takıntı

Her insanın takıntıları olabilir örneğin benim çizgilere basmama takıntım var, kitaplarımın sırası ile ilgili takıntım var ve instagramda yaptığım soru cevapta bir çok yetişkinin farklı farklı takıntıları olduğunu gördük.

Peki takıntılarda neye dikkat edeceğiz ?

Benim takıntılarım hayatım boyunca sosyal yaşantımı, insanların beni sosyal olarak kabul edişini, öğrenme yaşantılarımı etkilemedi. Otizmli çocuklarda da takıntılı davranışları tahlil ederken sormamız gereken soru bu ''Bu takıntılı davranış çocuğun sosyal hayatını, sosyal kabulünü ve öğrenme yaşantılarını olumsuz şekilde etkiliyor mu ?''

Eğer cevabımız hayır ise takıntılı davranışa müdahale etme noktasında aceleci davranmamak gerekir kendimizden pay biçelim takıntılı davranışlarımız var ama sosyal hayatın içerisinde yer alabiliyoruz.

Eğer cevabımız evet ise burada takıntılı davranışı söndürmek için profesyonel bir destek almamız gerekmektedir. Malesef takıntılı davranışlara aileler tarafından yapılan amatör müdahaleler daha büyük problemlere sebebiyet verebilmektedir.

Takıntılı davranışlar tekrar gelir mi ?

Bir çok öğrencimde gözlemlediğim ve bir çok aileden dinlediğim bir meseledir takıntıların tekrarlanması. Takıntılı davranışlar azalabilir, şekil değiştirerek başka takıntılara dönüşebilir ve dönem dönem tekrarlayabilir. Burada önemli olan nokta hangi takıntılı davranışın sosyal hayatına en az zararı verdiğini tespit etmektir. Çünkü biz çocuğun elinde bir nesne tutma takıntısı gibi sosyal hayatını etkilemeyen bir takıntılı davranışı azaltalım derken bu davranışın yerine gelecek olan yeni takıntıyı bilemiyoruz. Yerine gelecek olan takıntılı davranış bir öncekisine göre sosyal hayatını olumsuz etkileyen(örneğin: ayaklara dokunma takıntısı) bir takıntı gelebilir. Bu da tabiri caizse kaş yapalım derken göz çıkarmak olur.

Ailelere Öneri

Düşünün ki bir lise öğrencisi üniversite sınavına giriyor bütün soruları doğru cevaplıyor ama kalem çevirme takıntısı olduğu için sınavda başarız kabul ediliyor ne büyük haksızlık değil mi ?

İşte bu haksızlığı çocuklarınıza yapmayınız, sosyal kabülünü etkilemeyen takıntılı davranışlarını gözünüzde büyüterek çocuğunuzun gelişimi, ilerleyişi ve yapabildiklerini bir kenara atmayınız. Çocuklarınızı bir gözlemci gibi sürekli olarak gözlemleyerek bazen takıntı olmayan normal davranışları bile takıntı mı acaba diye düşündüğünüzü biliyorum. Ailelerin bana takıntı diye gösterdikleri bir çok davranış aslında çocuğun gelişimine uygun davranışlar olduğunu gördüm.

Lütfen çocuğunuzun yapabildiklerine ve gelişimine odaklanarak onunla geçirdiğiniz vakti güzelleştiriniz, sürekli tahlil ederek hem çocuğu hem de kendinizi bunaltmayınız.

SELÇUK BAYRAM

ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ