Çocuklarda Duyusal Değerlendirme Nasıl Olmalı? Duyu Bütünleme Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?

Ayres Duyu Bütünleme ve EASI Testleri: Farklılıkları ve Önemi

Günümüzde çocukların gelişim süreçlerini daha iyi anlamak ve desteklemek amacıyla birçok değerlendirme yöntemi kullanılmaktadır. Özellikle nörogelişimsel süreçleri destekleyen uzmanlar için Ayres Duyu Bütünleme (ASI) ve EASI (Evaluation in Ayres Sensory Integration) Testleri büyük bir öneme sahiptir. Peki, Ayres Duyu Bütünleme nedir ve EASI testleri ile diğer duyusal testler arasındaki farklar nelerdir?

Ayres Duyu Bütünleme (ASI) Nedir?

Ayres Duyu Bütünleme (ASI), dünyaca ünlü Amerikalı ergoterapist ve psikolog A. Jean Ayres tarafından geliştirilen bir teoridir. Bu teori, bireylerin duyusal bilgileri algılama, organize etme ve uygun şekilde yanıt verme becerilerinin, günlük yaşam becerileri ve akademik başarı ile doğrudan bağlantılı olduğunu savunur. Ayres’e göre, beyin duyusal bilgileri etkili bir şekilde işleyemezse, çocuklarda motor beceriler, dikkat, öğrenme ve sosyal iletişim gibi alanlarda güçlükler görülebilir.

ASI yaklaşımı, çocuğun duyusal bilgileri daha iyi işlemesine yardımcı olacak şekilde terapötik oyunlar, fiziksel aktiviteler ve çevresel düzenlemeler içerir. Bu süreçte, çocuğun duyusal sistemlerini dengelemek, duyusal işleme becerilerini güçlendirmek ve günlük hayatta daha bağımsız olmasını sağlamak hedeflenir.

Duyusal İşleme Bozukluğunu Belirleme: Testleme Süreçleri

Duyu bütünleme değerlendirmesi yaparken birçok farklı test ve gözlem yöntemi kullanılmaktadır. Bu noktada EASI Testleri ile diğer geleneksel testler arasındaki farkları anlamak oldukça önemlidir.

EASI Testleri (Evaluation in Ayres Sensory Integration) ve Geleneksel Testler Arasındaki Farklar

1. Bilimsel Geçerlilik ve Küresel Standartlar:

EASI testleri, Ayres Duyu Bütünleme yaklaşımına dayanarak geliştirilmiş en güncel ve bilimsel geçerliliği yüksek değerlendirme araçlarından biridir. Dünya genelinde 50’den fazla ülkede standart hale getirilmiş olup, kültürel farklılıkları minimize eden, objektif bir değerlendirme sistemi sunar.

Diğer geleneksel duyusal testler ise genellikle belirli bir kültürel veya bölgesel gruba özgüdür ve bazı durumlarda subjektif yorumlamalara dayalı olabilir.

2. Doğrudan Nörofizyolojik Temelli Değerlendirme:

EASI testleri, çocuğun duyusal işleme becerilerini nörofizyolojik bir çerçevede ele alır. Motor beceriler, postüral kontrol, vestibüler sistem, propriyoseptif farkındalık ve taktil duyarlılıkla ilgili detaylı analizler içerir.

Diğer duyusal testler genellikle sadece ebeveyn veya öğretmen geri bildirimlerine dayanarak hazırlanmış anket ve ölçeklerden oluşur. Bu, daha subjektif bir değerlendirme sürecine yol açabilir.

3. Oyun Tabanlı ve Doğal Ortamda Değerlendirme:

EASI, çocuğun günlük hayatta karşılaşabileceği doğal ortamları simüle eden test materyalleri kullanır. Bu sayede çocuğun duyusal sisteminin gerçek hayattaki işleyişini anlamak daha kolay hale gelir.

Geleneksel testler çoğunlukla masa başında, yönlendirilmiş görevler ve yapılandırılmış gözlem formlarıyla uygulanır. Bu da çocuğun gerçek duyusal tepkilerini tam olarak yansıtmayabilir.

4. Kapsamlı ve Objektif Skorlama Sistemi:

EASI testleri, global bir norm tabanına dayalı olup, her çocuğun değerlendirme sonuçlarını geniş bir veri havuzuna göre karşılaştırma imkânı sunar. Bu, terapistlerin tanısal süreçleri daha doğru yönetmesine olanak tanır.

Diğer testlerde ise genellikle bireysel yorumlara dayalı bir puanlama sistemi bulunur. Bu durum, duyusal işleme bozukluğu olan bazı çocukların tanılanmasını zorlaştırabilir.

Sonuç: Hangi Test Daha Avantajlı?

Ayres Duyu Bütünleme yaklaşımıyla çalışan bir uzman olarak, değerlendirme sürecinde kullanılan testlerin bilimsel doğruluk payının yüksek olması son derece önemlidir. EASI testleri, geleneksel duyusal değerlendirmelere kıyasla daha kapsamlı, objektif ve nörofizyolojik temellere dayalı bir değerlendirme sağlar.

Ancak, her çocuğun bireysel farklılıkları göz önüne alınarak, değerlendirme sürecinin sadece tek bir testle sınırlandırılmaması gerektiği unutulmamalıdır. EASI testleri, detaylı bir klinik değerlendirme ve aile görüşmeleriyle desteklendiğinde, duyusal bütünleme bozukluğu yaşayan çocuklara en iyi desteği sağlamak mümkün olur.

Duyusal işleme süreçlerine dair farkındalığın artması, çocukların gelişimine olumlu yönde katkıda bulunacaktır. Bu nedenle hem terapistler hem de aileler için güvenilir test yöntemleri seçmek, çocukların gelecekteki başarısı için büyük bir adımdır.

Doğru değerlendirme ve müdahale ile erken rehabilitasyon programları çocuklar için hayat kurtarıcı niteliktedir.

Ayşe PALABIYIK

Fizyoterapist